o กลืนรังสีไปแล้ว ทำไงดี? Post-RAI care

จากที่ได้มีหลานๆ หลายท่านที่ได้กลืนรังสีไปแล้ว(ทั้งจากความจำเป็นเพื่อจัดการมะเร็ง หรือเพราะแพ้ยา หรืออื่นใดก็ตาม)และได้เขียนมาคุยกับป้าทั้งใน blogและทาง mailกันนั้น ทำให้ทราบว่าบ้านเราไม่มีการจัดแยกหรือให้คำเตือนกับผู้ได้รับรังสีหลังกลืน แต่ปล่อยกลับบ้านไปเลยลาดีด้าอ่ะ (!!!!!!)...

ไม่สบายใจเลยค่ะ :-( แต่ก็ไม่มีพลังอำนาจจะไปสั่งอะไรที่ไหนกะเค้าได้ ป้าเลยตัดสินใจทำเท่าที่ทำได้ โดยแปลเพิ่มหน้านี้ และแยกเป็นหัวข้อออกมาเดี่ยวๆ ให้ไว้ได้ searchเจอง่ายๆ และดูกันสะดวกๆ และก็ได้เพิ่มรายละเอียดเป็นตารางให้อีก 1อันค่ะ

ถ้าเป็นไปได้ก็อยากให้ได้ทำตามกันอย่างเคร่งครัดถ้วนหน้าจังค่ะ ความสามารถในการกระจายแรงของรังสีนั้นสูงถึงขนาดทำให้เครื่องตรวจจับในสนามบินและอาคารรัฐร้องเตือนได้เลยนะ ในอเมริกาเลยมีกฏให้ผู้ป่วยที่เพิ่งกลืนรังสีมา ต้องถือใบรับรองจากแพทย์ถ้าต้องเดินทางหรือต้องเข้าอาคารรัฐด้วยซ้ำ ด้วยความเป็นห่วงว่าจะได้ไม่เป็นอันตรายกับผู้อื่นรอบตัวโดยเฉพาะเด็กและคนท้อง นอกจากนั้น ตัวผู้ป่วยเองจะได้ไม่ต้องเจอเครื่องร้องเตือน แล้วต้องเสียเวลาโดนตรวจเพราะอาจถูกเพ่งเล็งว่าพกอาวุธด้วยค่ะ

โอ้ว...เปล่งพลังเฮ้ากวงได้ขนาดนี้ แต่ทำไมบ้านเราให้กลับบ้านกันเฉยโดยไม่มีข้อปฎิบัติหลังกลืนบอกกล่าวกันเลยอ่ะ T_T(ที่มา - http://www.thyroid.org/radioactive-iodine)

ข้อปฎิบัติ	จำนวนวัน
นอนแยกเตียงจากผู้อื่น ระยะห่าง 6 ฟุตโดยประมาณ	1-11*
ลางาน	1-5*
อยู่ห่างเด็กและสตรมีครรภ์ อย่างน้อย 6 ฟุต	1-5*
ไม่ออกไปในที่สาธารณชน / เข้ากลุ่มฝูงชน	1-3*
งดการเดินทาง ทั้งทางอากาศและขนส่งมวลชนหมู่มาก	1-3*
งดใช้พาหนะในการเดินทางนานๆ ร่วมกับผู้อื่น	2-3
รักษาระยะห่างจากบุคคลอื่น อย่างน้อย 6 ฟุต	2-3
ดื่มน้ำเยอะๆ	2-3
ห้ามปรุงหรือประกอบอาหารให้ผู้อื่น	2-3
ห้ามใช้ภาชนะร่วมกับผู้อื่น	2-3
ในห้องน้ำ ต้องชักโครกซ้ำ 2-3 ครั้งหลังเสร็จกิจ (สำหรับสุภาพบุรุษ ให้นั่งปัสสาวะแทนการยืน)	2-3
นอนแยกเตียงจากเด็กและสตรีมีครรภ์ ระยะห่าง 6 ฟุตโดยประมาณ	6-23*
*ระยะเวลาที่กำหนด ขึ้นอยู่กับขนาดมาก-น้อยของ I-131 ที่กลืน

และอย่าลืมนะคะว่า ผู้ป่วยที่กลืนรังสีควรได้รับการตรวจเลือดดูค่า FT4 ทุกเดือนไปจนกว่าระดับฮอร์โมนไทรอยด์จะเข้าสู่เกณฑ์ปกติ จากนั้นหมอจะให้ยาฮอร์โมน (Thyroid replacement hormones) และนัดตรวจค่า FT4 อีกครั้งในเดือนต่อไป

ผู้ที่กลืนรังสีไปแล้ว ต้องพบแพทย์เพื่อรับยาทดแทนฮอร์โมนต่อไปเป็นการถาวร อย่าขาดยานะคะ

*[การดู FT4 สำคัญมากหลังกลืนRAI I-131 เพราะTSH จะถูกกดลงต่ำอยู่นานราว18 เดือนแม้ว่าผู้ป่วยHyper จะมีอาการดีขึ้นแล้ว แถมค่า TSI antibodies ที่สูงขึ้นเพราะRAI ก็จะทำให้TSH ต่ำด้วย หมอจึงควรดู FT4 ประกอบไปด้วย]*

เพิ่มเติมจาก http://www.cancer.org/cancer/thyroidcancer/detailedguide/thyroid-cancer-treating-radioactive-iodineให้อีกนิดค่ะ

อาการข้างเคียง (ระยะสั้น) จากการกลืนแร่ - เจ็บคอ คอบวม คลื่นใส้อาเจียน การรับรสเปลี่ยนไป ต่อมน้ำลายบวม (การอมลูกอมช่วยบรรเทาปัญหาที่เกิดจากต่อมน้ำลายได้) บางคนอาจมีอาการตาแห้ง กรณีใช้ contact lens อยู่ ให้ปรึกษาแพทย์ว่าจะสามารถกลับมาใส่ได้อีกเมื่อใด

ผู้ชายอาจมีป้ญหาเรื่องการผลิตสเปิร์มได้น้อยลง หากกลืนในปริมาณที่สูงมาก และอาจเป็นหมันได้ (แต่ถึงขั้นนี้ยังมีไม่บ่อยนัก)

สำหรับผู้หญิง การกลืนแร่ส่งผลต่อรังไข่ และบางรายอาจมีประจำเดือนผิดปกติหลังกลืนไปนานได้ถึง 1 ปี หากต้องการมีลูก ควรรอ 6 เดือนถึง 1 ปีก่อนมีครรภ์

ล่าสุดมีการศึกษาเรื่องการมีโอกาสเป็นลูคีเมียจากการกลืน RAI ทั้งชายและหญิง แม้ขณะนี้ยังดูว่ามีโอกาสไม่สูงนักที่จะเกิด แต่ก็มีตัวเลขออกมาแล้วว่าโอกาสเกิดนั้นมีอยู่จริง